رجزهای یاران ابا عبدالله علیه السلام
«رجز» شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدان هاى نبرد مى‌خوانند را گویند. «رجز، نام یکى از بحور شعرى عربى است که نوعى تحرک و روانى در آن است. در گذشته و دوران جاهلیت، از این وزن شعر بیشتر در اشعارى که جنبه مبارزه، دشنام یا تفاخر داشته استفاده مى‌شده است. بکارگیرى این وزن و آهنگ در شعرهاى حماسى که مبارزان در میدان هاى جنگ مى‌خواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گویند. معمولا رجز، ابیاتى کوتاه داشته و به صورت ارتجالى در میدان سروده مى‌شده است. از این رو گاهى هم خطاهاى دستورى و ادبى دارد».
بیشتر افراد، هنگام رجز خواندن در میدان مبارزه، اشعار شعراى عرب را که با حال و وضع آنان مطابق بود مى‌خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، فى البدیهه در وصف و معرفى خویش شعر مى‌سرود و نام خود و پدر و قبیله و سوابق دلیرى‌هاى خود و قبیله‌اش را در آن بیان مى‌کرد.
رجز، هم براى تقویت نیرو و روحیه خود بود، هم براى ترساندن رقیب. «رجز، سرود نظامى رایج در آن دوره‌ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ، آن را مى‌خواندند و به شجاعت و قهرمانی هاى خویش مى‌بالیدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهدید مى‌کردند. رجز در آن میدان هاى نبرد، مانند یک سلاح پیکار مؤثر بود و رزم آوران همان گونه که بر شمشیرها و تیرها و نیزه‌ها اعتماد مى‌کردند، بر رجزهاى خود نیز تکیه مى‌کردند».
در کربلا نیز، حسین بن على علیه السلام و فرزندان و برادران و یارانش در میدان هاى نبرد، رجز مى‌خواندند. رجزهایى که اصحاب امام روز عاشورا مى‌خواندند، نمایانگر عقیده و هدفى که در راه آن از شهادت استقبال مى‌کردند و انگیزه جهادشان بود، که در چه راهى و براى چه هدفى است و نشان دهنده یقین، ثبات قدم، آگاهى و بصیرتشان بود.
مثلا حضرت اباالفضل علیه السلام گفته است: «والله ان قطعتموا یمینى * انى أحامى ابدا عن دینى» که گویاى حمایت از آیین است.
قاسم بن حسن علیه السلام رجز مى‌خواند که: «ان تنکرونى فانا ابن الحسن...».
عمرو بن جناده رجز مى‌خواند: امیرى حسین و نعم الامیر * سرور فؤاد البشیر النذیر...
حضرت على اکبر علیه السلام مى‌خواند:
انا على بن الحسین بن على * نحن و بیت الله اولى بالنبى
تالله لا یحکم فینا ابن الدعى * اضرب بالسیف احامى عن ابى
ضرب غلام هاشمى عربى...
یا خود ابا عبدالله الحسین علیه السلام رجزهاى متعددى دارد، از جمله: القتل اولى من رکوب العار * والعار اولى من دخول النار...
یا این رجز که: انا الحسین بن على الیت ان لا انثنى * احمى عیالات ابى امضى على دین النبى؛
که همه و همه، سرشار از روحیه بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است.
پانویس
- ↑ دائرة المعارف الاسلامیه، ج ۱۰، ص ۵۰ به بعد. (نقل به تلخیص)
- ↑ حیاة الامام الحسین، ج ۳، ص ۱۵۵.
- ↑ رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب، در کتاب هاى تاریخ و مقتل به طور مبسوط آمده است. از جمله ر.ک: (بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۳ به بعد، مناقب، ج ۴، ص ۱۰۰ به بعد. در همین مجموعه نیز، رجزهاى برخى از شهداى کربلا، ذیل معرفى خودشان آورده شده است. درباره رجز، بحثى در «الاغانى» ابوالفرج اصفهانى است، ج ۱۸، ص ۱۶۴).
منابع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||